લંડન અને થિયેટર કારકિર્દી

શેક્સપિયરે ક્યારે લખવાનું શરૂ કર્યુ તે ચોક્કસ જાણી શકાયું નથી, પણ રેકોર્ડો દર્શાવે છે કે તેમના કેટલાક નાટક લંડનમાં 1592માં સ્ટેજ પર ભજવાયા હતા.તે સમયે તેઓ લંડનમાં જ હતા અને તેમના નાટ્યલેખન દ્વારા પ્રસિદ્ધ થઈ ગયા હતા રોબર્ટ ગ્રીન (Robert Greene)

…ધેર ઇઝ એન અપસ્ટાર્ટ ક્રો, બ્યુટીફાઇડ વિથ અવર ફીધર્સ, ધેટ વિથ હીજ ટાઇગર્સ હાર્ટ રેપ્ડ ઇન અ પ્લેયર્સ હાઇડ, સપોઝ હી ઇઝ એઝ વેલ એબલ ટુ બોમ્બાસ્ટ આઉટ અ બ્લેન્ક વર્સ એઝ ધ બેસ્ટ ઓફ યુ એન્ડ બીઇંગ એન એબ્સોલ્યુટ જોહાન્સ ફેક્ટોટમ ઇઝ ઇન હીજ ઓન કોન્સેઇટ ધ ઓનલી શેક-સીન ઇન અ કન્ટ્રી

વિદ્વાનોમાં આ શબ્દોના નિશ્ચિત અર્થને લઈને ઘણા મતભેદ છે, પરંતુ મોટાભાગના તે વાત સાથે સંમત છે કે ગ્રીને શેક્સપીયર ક્રિસ્ટોફર માર્લો (Christopher Marlowe), થોમસ નેશ (Thomas Nashe) અને પોતાના જેવા લેખકોથી નીચલા સ્તરનો હોવાનો આક્ષેપ કર્યો છે.શેક્સપીયરના હેનરી-6ના ત્રીજા ભાગ (Henry VI, part 3)માં ઓહ ટાઇગર્સ હાર્ટ રેપ્ડ ઇન અ વીમેન્સ હાઇડ ની સાથે શેક-સીનની ઇટાલીક્સમાં છપાયેલો શબ્દસમૂહ દર્શાવે છે કે શેક્સપીયર ગ્રીનનો લક્ષ્યાંક હતો.

1599માં થેમ્સ (Thames)ના દક્ષિણ પટ પર કંપનીના સભ્યો દ્વારા તેમનું પોતાનું થિયેટર તૈયાર કરવામાં આવ્યું, જે ગ્લોબ (Globe) તરીકે ઓળખાય છે.1608માં આ ભાગીદારીએ બ્લેકફ્રિઅર્સ ઇન્ડરો થીએટર (Blackfriars indoor theatre) હસ્તગત કર્યું.શેક્સપીયરની મિલકતોની ખરીદી અને રોકાણના રેકર્ડ્સ સૂચવે છે કે કંપનીએ તેને ધનિક વ્યક્તિ બનાવી દીધો હતો.1597માં તેણે ન્યૂપેલેસ (New Place) સ્ટેન્ડફોર્ડ ખાતે બીજા ક્રમનું સૌથી મોટું મકાન ખરીદ્યું હતું અને 1605માં તેણે સ્ટ્રેટફોર્ડના પરગણા (parish)ની દસમા હિસ્સા (tithes)ની જમીન ખરીદી લીધી હતી.ગ્રીન્સનો હુમલો થિયેટરમાં શેક્સપીયરની કારકિર્દીનો નોંધાયેલો સૌપ્રથમ ઉલ્લેખ છે.ચરિત્ર લેખકો સૂચવે છે કે ગ્રીનની ટીપ્પણી પહેલાં જ 1580ના મધ્યથી કોઇ સમયે તેમની કારકિર્દી શરૂ થઇ હોવાની શક્યતા છે.1594થી શેક્સપીયરના નાટકો પર માત્ર લોર્ડ ચેમ્બરલીન્સ મેન (Lord Chamberlain’s Men) દ્વારા અભિનય કરવામાં આવતો હતો. શેક્સપીયર સહિત અભિનેતાઓનું જૂથ આ કંપનીનું માલિક હતું અને ટૂંક સમયમાં જ આ નાટક કંપની (playing company) લંડનમાં અગ્રણી કંપની બની ગઇ હતી.1603માં રાણી એલિઝાબેથ (Queen Elizabeth)ના મૃત્યુ બાદ કંપનીને નવા રાજા જેમ્સ 1 (James I) દ્વારા રોયલ પેટન્ટથી નવાજવામાં આવી હતી અને તેનું નામ બદલીને કિંગ્સ મેન (King’s Men) રાખવામાં આવ્યું હતું.

શેક્સપીયરના કેટલાક નાટકો 1594માં ક્વાર્ટો (quarto) આવૃત્તિમાં પ્રકાશિત થયા હતા.1598 સુધીમાં તે પ્રખ્યાત થઈ ગયા હતા અને ટાઇટલ પેજ (title page) પર તેમનું નામ આવવા લાગ્યું હતું.એક નાટ્ય લેખક તરીકે સફળતા મળ્યા બાદ પણ શેક્સપીયરે તેમના પોતાના અને અન્ય નાટકોમાં અભિનય ચાલુ રાખ્યો હતો.બેન જોન્સન (Ben Jonson)ની કૃતિની 1616ની આવૃતિમાં એવરી મેન ઇન હિઝ હ્યુમર (Every Man in His Humour) (1598) અને સેજાનુસ, હિઝ ફોલ (Sejanus, His Fall) (1603)ની કલાકારોમાં તેમનું નામ છે.જ્હોનસનના વોલપોને (Volpone) માટે 1605ની અભિનેતાઓની યાદીમાં તેના નામની ગેરહાજરીથી કેટલાક વિદ્વાનો એવા મંતવ્ય પર આવ્યા છે કે અભિનેતા તરીકે તેમની કારકિર્દીનો અંત આવ્યો હશે.જોકે, 1623ની ફર્સ્ટ ફોલિયો (First Folio)માં શેક્સપીયરને બધા જ નાટકોમાં મુખ્ય અભિનેતાઓમાંના એક તરીકે દર્શાવાયા છે, જેમાંથી કેટલાક નાટકો વોલપોને બાદ મંચ પર દર્શાવાયા હતા, જોકે આપણે જાણતા નથી કે તેમણે નાટકમાં કઇ ભૂમિકા ભજવી હતી.1610માં હેરફોર્ડના જ્હોન ડેવિસે(John Davies of Hereford) લખ્યું છે કે તેણે હંમેશા મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.1709માં રોવે પરંપરા બનાવી કે શેક્સપીયર હેમલેટના પિતાના ભૂતની ભૂમિકા ભજવતા.પાછળથી આ પરંપરા જાળવતા તેમણે એઝ યુ લાઇક ઇટ (As You Like It)માં એડમ અને હેનરી પાંચમા (Henry V)માં કોરસની ભૂમિકા ભજવી, જોકે વિદ્વાનોને આ માહિતીના સ્રોત પર શંકા છે.^[૪૨]

શેક્સપીયરની અંતિમ ક્ષણો(Shakespeare’s funerary monument) સ્ટેનફોર્ડ-અપોન-એવોનમાં વીતી હતી.

શેક્સપીયરે તેની કારકિર્દી દરમિયાન તેના સમયને લંડન અને સ્ટેનફોર્ડ વચ્ચે વિભાજિત કરી દીધો હતો.સ્ટેનફોર્ડમાં તેના પારિવારિક મકાન તરીકે તેણે ન્યૂ પેલેસ ખરીદ્યું તે પહેલાં 1596માં શેક્સપીયર થેમ્સ નદીની ઉત્તરે બિશપગેટ (Bishopsgate)ના સેન્ટ હેલેનના પરગણા (parish)માં રહેતા હતા.તેમની કંપનીએ ગ્લોબ થીએટરની રચના કરી ત્યાં સુધી 1599માં તેઓ સાઉથવર્ક (Southwark) સુધી નદી કિનારે ફર્યા.1604માં તેઓ ફરીથી નદીની ઉત્તરે અત્યંત સુંદર મકાનો સાથે સેન્ટ પૌલના દેવળ (St Paul’s Cathedral)ના ઉત્તરીય વિસ્તાર તરફ ગયા.ફ્રાન્સના પ્રોટેસ્ટંટ ખ્રિસ્તી (Huguenot) ક્રિસ્ટોફર માઉન્ટજોયે તેમને રૂમ ભાડે આપ્યા હતા, તે લેડીઝ વિગ્સ અને કેશ સજાવટ માટેની અન્ય સામગ્રીનું ઉત્પાદન કરતો હતો.